Skupiony styl reagowania
Trudno jest być otwartym na doświadczenia, akceptować swoje emocje, praktykować defuzję, jeśli nie skupimy się na chwili bieżącej. Niemożliwe jest też wybieranie kierunku naszych wartości czy podejmowanie działań, jeśli nie jesteśmy tu i teraz. Relacja jaką podejmuje klient i terapeuta czy coach trwa w teraźniejszości. Do stylu skupionego należy: kontakt z chwilą obecną i ja jako kontekst.
Kontakt z chwilą obecną
Kontakt z chwilą obecną oznacza nic innego jak bycie tu i teraz. Doświadczenie tego, co dzieje się w teraźniejszości. Wszystkie wspomnienia przeszłości odtwarzane są w chwili obecnej, również plany na przyszłość można dokonać w tej chwili. Wszystkie zmiany jakie chce wprowadzić w życie może dokonać jedynie w teraźniejszości. Podstawą zauważania myśli, emocji jest kontakt z bieżącą chwilą. Działania, decyzje jakie podejmujemy wiążą się z byciem obecnym. Życie jest jak jazda na snowboardzie. Kiedy człowiek nie jest skoncentrowany na tym co go otacza, może nie zauważyć dziury, wpaść na kogoś, przewrócić się. Tak samo w życiu można nie zauważyć zagrożenia na drodze, nie być zaangażowanym w związek lub nie pamiętać jak się wróciło samochodem do domu.
Jak często zdarza się człowiekowi dojechać ze sklepu do domu, nie wiedząc jak to się stało? Tak działa automatyczny pilot. Kontakt z chwilą obecną mówi o tym, aby dostrzegać to, co się dzieje w danej chwili wewnątrz jak i na zewnątrz. Wyłączyć automatycznego pilota. Ludzie nie powinni angażować się w myśli o przeszłości, przyszłości, kiedy robią coś ważnego, tylko w pełni zaangażować się w działanie. Pozwoli to na pełniejsze życie.
Problemem nie jest stać się na chwilę obecnym. Umysł potrafi szybko wciągnąć człowieka w swoje historie, odciągnąć go od tego co tu i teraz. Dlatego tak ważne jest, aby praktykować tą umiejętność. Dzięki obecności można na nowo odkrywać, doceniać rzeczy, które stały się codziennością. Stają się one bardziej interesujące i można czerpać z nich więcej radości. Można podejmować decyzje i działania zgodnie z wartościami.
Techniki kontaktu z chwilą obecną
Terapeuta, coach podczas sesji może zwrócić uwagę klienta na chwilę obecną pytając o to co umysł podpowiada mu w tym momencie, co czuje, gdzie to odczuwa. Jest wiele technik odnoszących się do uważności. Może zastosować dłuższą lub krótszą medytację. Poprosić o dziesięć głębokich, uważnych oddechów. Klient może poszukać w pokoju sześć czerwonych rzeczy, usłyszeć pięć różnych dźwięków. Można odnieść się do wszystkich zmysłów i zaangażować się w odczuwanie teraźniejszości. Terapeuta, coach chce pokazać klientowi, że kontrola uczyć, myśli, nie przynosi żadnych korzyści. Jednak nie chce też doprowadzić do sytuacji, gdzie klient nadmiernie skupi się na chwili obecnej. Warto podchodzić do obcowania z chwilą obecną elastycznie.
Ja jako kontekst
Terapia akceptacji i zaangażowania wyróżnia trzy rodzaje Ja. Są nimi: Ja skonceptualizowane, Ja jako świadomość, Ja jako kontekst. Ja skonceptualizowane są to wszystkie wyrażenia myśli, oceny, wspomnienia, przekonania. Wszystko to, co mówi umysł. Opowiadają o człowieku historię, opisują to kim jest. Fuzja z Ja skonceptualizowanym mówi: myśli to Ja. Ja jako świadomość inaczej nazywana ja obserwujące. Jest to ta część Ja, która kontaktuje się z chwilą obecną. Ja, które zauważa myśli pojawiające się w głowie, emocje w ciele. Ja, które jest w stanie widzieć rzeczy wokół człowieka, wydarzenia, w których bierze udział, czynności, które wykonuje. Ja jako kontekst nie jest obiektem fizycznym, jest przestrzenią, w której mogą pojawiać się myśli, uczucia. Z tego miejsca „zachodzi zauważanie, perspektywa czy punkt widzenia, z którego zachodzi zauważanie; Ja, które zauważa, czy w danej chwili jest zauważane.” To co obserwujemy może się zmienić. W przeciągu lat zmienia się ciało człowieka, zmienia się jego otoczenia, postrzeganie świata, wiedza. Natomiast punkt, z którego te zmiany człowiek obserwuje, nigdy się nie zmieniają. Ta część to czysta świadomość. Ja, które wie, że myślimy, marzymy, planujemy, działamy. Dobrze oddaje to metafora nieba, gdzie niebo to nasza świadomość, a myśli, emocje – to chmury.
Bibliografia:
Harris R. (2018) Zrozumieć ACT