Otwarty styl reagowania
Defuzja
6 obszarów fuzji
By zachować prostotę Russ Harris podzielił fuzję na sześć obszarów. Są nimi przeszłość, czyli to jak klient myśli o dawnych czasach , czy ma flashbacki, jak często wspomina. Myśli o przyszłości, nieustannie gdyba, fantazjuje, martwi się. Obszar zasad to wszystkie przekonania jakie ma klient na temat świata, wpojone stereotypy. Wszystkie zdania, które zawierają słowa: »powinien«, »musi«, »dobry«, »zły«, »nie mogę«, »nie umiem«, »nie powinienem był«, »jeśli czuję X to mogę Y«, »jeśli zrobię A to Ty powinieneś zrobić B«.” Są to sztywne zasady, jak według nich powinien wyglądać świat i co musiałoby się stać, aby zaszła zmiana. Kolejnym obszarem są powody. Każdy człowiek potrafi podać wymówkę: nie dam rady rzucić papierosów, to kwestia tabletek, zawsze taki byłem. Trudno jest wprowadzić zmiany, jeśli uważa się te powody za niepodważalne. Innym obszarem są oceny. Jeśli człowiek podchodzi do nich z dystansem, nie ma problemu. Każdy ocenia w różnych obszarach: czy ten jogurt jest jeszcze dobry? Jednak gdy skleimy się z ocenami: jestem głupia, faceci to brutale; mogą wzbudzać w człowieku chęć ucieczki. Ostatnim typem jest obszar Ja. Mówi on o zbytnim przywiązaniu do obrazu siebie: jestem złą matką, jestem zawsze pewny siebie.
Te sześć obszarów jest branych pod uwagę przy uczeniu klienta dokonywania defuzji od myśli; zarówno te pozytywne jak i negatywne są całkiem naturalne i każdy człowiek się z nimi zmaga. Terapeuta pomaga ćwiczyć defuzję na każdej sesji. Terapia ACT patrzy na umysł jak na oddzielną istotę, która podpowiada te wszystkie zdania. Jest wiele sposobów na to, aby pomóc klientowi oddzielić się od nich. Niżej zostaną opisane niektóre.
Jak dokonać defuzji
Można to robić formalnie poprzez zastosowanie różnych metafor i interwencji. Można to robić również nieformalnie, zadając klientowi pytania. Te nieformalne Harris dzieli na trzy sposoby. Pierwszy z nich to pytania w stylu: co podpowiada Ci umysł? Jest to zwrócenie uwagi na pojawiające się myśli. Już samo użycie słowa umysł pozwala spojrzeć na nie z większym dystansem. Drugi sposób to spojrzenie na użyteczność myśli poprzez pytanie: co dobrego przynosi Ci ta myśl? Ostatnim sposobem jest stopień sklejenia się z daną myślą. Przykładowo: jak bardzo pochłania Cię ta myśl?
Techniką formalną jest między innymi patrzenie na myśli jak na historię tworzoną przez umysł. Można tą historię zapisać na kartkach i zobaczyć, że to są tylko zapisane słowa. Inną techniką jest wyśmiewanie myśli lub powiedzenie ich dziwacznym głosem. Można również nazwać swój umysł radiem czarna rozpacz, fabryką ocen lub komentatorem życiowym. Można zapisać myśl na kartce i trzymać ją przy ciele albo wyrzucić do kosza na śmieci. Można nadać jej kształt, kolor, wyobrazić ją sobie na ekranie komputera. Można również zastosować jedną z medytacji defuzyjnych, przykładowo liście unoszące się na wodzie.
Akceptacja
Słowo akceptacja może być różnie interpretowane. W pospolitym tłumaczeniu rozumie się je jako tolerowanie myśli, emocji, rezygnacja ze zmiany, wytrzymywanie przeciwności. Terapia akceptacji i zaangażowania patrzy na to inaczej. Dlatego często zamiast słowa akceptacja, używa się słowa gotowość. Gotowość odzwierciedla stan, w którym mamy możliwość do przyjęcia myśli, emocji takimi jakimi one są. Akceptacja nie jest nieangażowaniem się w poprawę sytuacji życiowej. Akceptacja to robienie miejsca wszystkim emocjom, myślom, które się w człowieku pojawiają. Nie muszą się podobać, człowiek nie musi ich lubić. Jednak w akceptacji chodzi o to, aby z nimi nie walczyć, nie unikać. Emocje pojawiają się dość często w ciele, dlatego akceptacja jest procesem.
W akceptacji, tak samo jak w defuzji, należy pamiętać, że celem nie jest, aby nieprzyjemne uczucie zniknęło. Celem jest zwrócenie uwagi na to, co dzieje się wewnątrz i zaakceptowanie tego stanu takim jakiem jest. Akceptacja pomaga przenieść energię z walki z emocjami na większe zaangażowanie się w wartościowe działanie.
Nieprzyjemne uczucia pojawiają się kiedy jest przepaść między tym co człowiek ma a tym czego chce. Każde uczucie pojawiające się w człowieku, czy to jest złość, smutek, wstyd, lęk czy radość jest naturalne i nie kontroluje działań człowieka. Osoba stosująca akceptację nie chce zmieniać uczuć, one mają po prostu być. Akceptacja i defuzja są ze sobą ściśle połączone. Oby dwie obejmują zauważenie myśli, bądź emocji, robienie im miejsca i pozwolenie by odeszły, minęły. Defuzję praktykujemy bardziej do pojawiających się myśli, natomiast akceptację do emocji.
Jak pomóc sobie zaakceptować?
Bibliografia:
Harris R. (2018) Zrozumieć ACT